επικήδειες τελετές

Παροδικές τελετές, που διαρθρώνονται σε τρεις φάσεις: στην απόσπαση από την προηγούμενη κατάσταση, μια περίοδο στο περιθώριο και στην ένταξη στη νέα κατάσταση. Στη φάση της απόσπασης, ο νεκρός προπέμπεται με τύπους και προσευχές, και συχνά καλείται ρητώς να αναχωρήσει. Ο αποτρόπαιος θόρυβος (τύμπανα, πυροβολισμοί, κραυγές) που προκαλούν διάφοροι λαοί κατά τις ε.τ. αποτελεί έναν τρόπο για να διώχνουν τον νεκρό, ακριβώς όπως κατά τους διαφόρους τύπους ταφής μερικές συνήθειες (όπως το δέσιμο του νεκρού ή η βαριά ταφόπετρα) φανερώνει τη διάθεση να εμποδιστεί η επιστροφή του νεκρού. Το πτώμα εξαφανίζεται με έκθεση ή εγκατάλειψη ή, συχνότερα στις πιο ανεπτυγμένες περιοχές, με ενταφιασμό ή αποτέφρωση. Η μεταβολή κατάστασης των συγγενών του νεκρού επικυρώνεται με επικήδειες προσευχές, θρήνους ή πένθιμους αναστεναγμούς που αποτελούν αναγνώριση από μέρους της κοινότητας της απώλειας και ταυτόχρονα τρόπο για να διοχετευθεί στους τύπους της λατρείας ο ενστικτώδης ανθρώπινος πόνος. Η μεταβατική περίοδος, κατά την οποία ο νεκρός είναι εξαφανισμένος από τον κόσμο των ζωντανών, χαρακτηρίζεται από το πένθος των συγγενών οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να συμμορφωθούν με απαγορεύσεις κάθε είδους και εκδηλώνουν εξωτερικά την κατάστασή τους με ιδιαίτερα ενδύματα και κομμώσεις. Στην τελευταία φάση, δηλαδή στη φάση της εισόδου του νεκρού στον άλλο κόσμο, διενεργούνται επιμνημόσυνες τελετουργίες και ενίοτε και ένας δεύτερος οριστικός ενταφιασμός και φροντίδες για τη διατήρηση των λειψάνων του νεκρού (π.χ. μουμιοποίηση). Οι συγγενείς, οι οποίοι έχουν ήδη δημιουργήσει με τον νεκρό μια σχέση θρησκευτική, απαλλαγμένη από το προηγούμενο δέος, εορτάζουν την επαναφορά τους στην ομαλή κατάσταση με ιερουργίες καθαρισμού. Η ποικιλία των ιστορικών εξελίξεων και οι συνήθειες που επικρατούν στις διάφορες θρησκείες συντελούν ώστε οι ε.τ. να παρουσιάζουν στις συγκεκριμένες περιπτώσεις τόση πολυμορφία εκδηλώσεων ώστε δεν είναι πάντοτε δυνατόν να ερμηνευτούν από ένα σχήμα ενιαίο για όλες τις περιπτώσεις. Επικήδεια τελετή στη φυλή Αζαντέ, η οποία προέρχεται από το Σουδάν και είναι εγκατεστημένη στο Κονγκό. Οι γυναίκες του νεκρού, καθισμένες κοντά στη νεκρική κλίνη, τον θρηνούν κατά τα έθιμα της φυλής. Επικήδεια τελετή στο Μπαλί. Ο νεκρός, κλεισμένος σε ένα φέρετρο που έχει σχήμα ζώου, τοποθετείται στην πυρά· μετά την αποτέφρωση, η στάχτη σκορπίζεται στα καθαρτήρια νερά ενός ποταμού ή στη θάλασσα.